Minister Środowiska
Szanowny Pan Michał Woś
Minister Sprawiedliwości
Szanowny Pan Zbigniew Ziobro
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska
Szanowny Pan Andrzej Szweda-Lewandowski
Petycja w sprawie natychmiastowej zmiany kwalifikacji czynu, polegającego na nielegalnym posiadaniu i przetrzymywaniu zwierząt niebezpiecznych, z wykroczenia na przestępstwo i wprowadzenia zakazu posiadania i przetrzymywania zwierząt niebezpiecznych przez cyrki
My niżej podpisani sprzeciwiamy się ignorowaniu problemu posiadania zwierząt niebezpiecznych (art. 73.3 Ustawy o ochronie przyrody oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie gatunków niebezpiecznych dla zdrowia i życia ludzi) przez nieuprawnione do tego osoby prywatne, promowaniu posiadania zwierząt dzikich w debacie publicznej i pomijaniu zagrożeń, jakie to ze sobą niesie. Posiadanie i przetrzymywania zwierząt niebezpiecznych przez osoby do tego nieuprawnione stanowi realne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, które zgodnie z art. 160 kodeksu karnego stanowi przestępstwo, zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. Nielegalne posiadanie broni palnej, zgodnie z art. 263 kodeksu karnego, stanowi przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Tymczasem Ustawa o ochronie przyrody (art. 131. 4) kwalifikuje posiadanie i przetrzymywanie zwierząt niebezpiecznych z kategorii I bez uprawnienia jako wykroczenie, co jest niezgodne z porządkiem prawnym w Polsce. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zachowania dzikiego zwierzęcia zaliczonego do kategorii I zwierząt niebezpiecznych trudniej jest kontrolować, niż broń palną. Słabość przepisu tak skategoryzowanego dobitnie udowodniła w praktyce sprawa pumy Nubii.
W związku z nielegalnym posiadaniem pumy Nubii przez Kamila S., co do którego zapadło już kilka wyroków w procesach WYKROCZENIOWYCH, w mediach tradycyjnych oraz mediach społecznościowych pojawiło się wiele nieprawdziwych informacji, a społeczeństwo zaczęło popierać posiadanie nieudomowionych drapieżników na kanapie, co stanowi realne zagrożenie dla społeczeństwa w dalszej perspektywie czasowej, ponieważ prowadzi do nasilenia złej mody na posiadanie zwierząt niebezpiecznych przez prywatne osoby.
Paradoksalnie – przepis o zakazie posiadania i przetrzymywania zwierząt niebezpiecznych z kategorii I chroni nie tylko ludzi, ale także zwierzęta. Zgodnie z nim zwierzęta te mogą posiadać i przetrzymywać tylko uprawnione do tego podmioty, które są w stanie zapewnić im warunki gwarantujące realizację potrzeb biologicznych, odpowiednich dla danego gatunku. Z jednym wyjątkiem – cyrków i pseudocyrków, zakładanych tylko w celu przetrzymywania zwierząt niebezpiecznych przez prywatne osoby. Dlatego w naszej opinii należy natychmiast podjąć prace legislacyjne nad usunięciem cyrków z listy podmiotów uprawnionych do posiadania i przetrzymywania tych zwierząt w art. 73.2. Ustawy o ochronie przyrody, ponieważ jak pokazują sprawy z ostatnich kilku lat – tak zwana “furtka cyrkowa” wykorzystywana jest przez osoby prywatne do legalizacji posiadania i przetrzymywania zwierząt niebezpiecznych, utrzymywanych niezgodnie z obowiązującymi przepisami, tylko w celach realizacji egoistycznych potrzeb lub komercyjnej hodowli zwierząt niebezpiecznych. Musimy pamiętać, że nawet jeden atak zwierzęcia z kategorii I, które utrzymywane jest w warunkach niezgodnych z przepisami, może się skończyć kalectwem lub śmiercią człowieka, a konsekwencją jest decyzja o uśmierceniu zwierzęcia. Jak pokazują sprawy z ostatnich kilku lat – żadna z prywatnych osób nie była w stanie zapewnić zwierzętom zaliczonym do kategorii I warunków zgodnych z ich potrzebami biologicznymi, co prowadzi do zaburzeń i typizacji zachowań tych zwierząt, a w efekcie może doprowadzić również do wzrostu agresji wobec człowieka.
W wyniku słabości przepisów, które traktują nielegalne posiadanie zwierząt niebezpiecznych z kategorii I jako wykroczenie, w przypadku pumy Nubii doszło do ewidentnej niewydolności wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania. Kamil S. był dwukrotnie prawomocnie skazany przez sądy (wyrokiem Sądu Rejonowego w Jędrzejowie z dnia 24 czerwca 2015 roku sygn. akt II W 1215/14 oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Jędrzejowie z dnia 15 marca 2017 roku sygn. akt IIW 834/17) na niską grzywnę za nielegalne wejście w posiadanie pumy czy wyprowadzanie jej poza teren zabezpieczony i prezentowanie w sposób niezgodny z przepisami, ale kary te nie powodowały zmiany postępowania właściciela pumy, a on ignorując przepisy prawa i prezentując publicznie lekceważącą postawę wobec przepisów i wyroków sądowych zgromadził rzeszę zwolenników, którzy pochwalali szereg skrajnie niebezpiecznych praktyk, w tym spanie pumy i człowieka w jednym łóżku. Kamil S. promował tym samym zachowania niezgodne nie tylko z obowiązującymi przepisami prawa, ale także ze zdrowym rozsądkiem i aktualną wiedzą naukową. Wszystko to robił publicznie, na oczach wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania. Kwalifikacja tego czynu jako wykroczenie nie doprowadziła w odpowiednim czasie, podczas pierwszej sprawy sądowej, do przepadku zwierzęcia, z powodu rzekomo niskiej społecznej szkodliwości czynu, a sąd ukarał właściciela niską grzywna, mającą pełnić wymiar edukacyjny dla sprawcy.
Brak odpowiednich regulacji prawnych doprowadził w ciągu 6 lat posiadania i przetrzymywania pumy przez Kamila S. do niezgodnego z zamiarem ustawodawcy przekazu społecznego w zakresie posiadania zwierząt niebezpiecznych przez prywatne osoby. Doszło do usprawiedliwiania osoby, która kupiła zwierzę, żeby zrealizować swój kaprys, następnie zarejestrowała pozorowaną działalność cyrkową, by ostatecznie zostać skazaną trzema wyrokami, w tym prawomocnym orzeczeniem sądu o przepadku pumy na rzecz Skarbu Państwa, którego Kamil S. nie zrealizował, a opinia publiczna stanęła po jego stronie. Taka sytuacja jest niedopuszczalna i cofa ochronę zwierząt dzikich, w tym niebezpiecznych, a także zwierząt chronionych w Polsce o lata.
Nasz sprzeciw budzi bezkrytyczne propagowanie jednostronnego przekazu, opartego na zdjęciach i filmach publikowanych przez byłego właściciela oraz dokumentu z kontroli RDOŚ, przeprowadzonej w miejscu, w którym człowiek ten nie zamieszkuje od niemal 4 lat. Tym bardziej, że pojawia się coraz więcej relacji, z których wynika, że zwierzę podczas sesji zdjęciowych, warsztatów komercyjnych i prywatnych spotkań nie zawsze zachowywało się w bezpieczny i przewidywalny sposób, a właściciel nie był dla niego tak łagodny, jak chciałby być postrzegany.
Protestujemy przeciwko infantylizacji przekazu i sprowadzania opisu relacji pomiędzy Kamilem S. i zwierzęciem, do rzekomej nierozerwalnej więzi, która miałaby się wytworzyć pomiędzy pumą i jej byłym właścicielem. Według ekspertów, zajmujących się badaniami ekologii dzikich kotowatych, puma jest zwierzęciem, które w dorosłej fazie życia prowadzi samotniczy tryb życia, z wyjątkiem okresu wychowania młodych przez samice. Życie tego konkretnego zwierzęcia zostało całkowicie podporządkowane byłemu właścicielowi, który pomimo zawieszenia działalności gospodarczej, przez lata wykorzystywał je do uzyskania nieopodatkowanego dochodu z prowadzonych przez siebie warsztatów, sesji zdjęciowych i filmowych. Człowiek ten nie zmieniał swojego postępowania mimo kolejnych wyroków, choć w każdej ze spraw WYKROCZENIOWYCH sądy wyrażały nadzieję, że niska kwota grzywny będzie miała dla niego wymiar edukacyjny. Nie oddał również zwierzęcia, kiedy orzeczenie o przepadku zwierzęcia się uprawomocniło, a powinien to zrobić – gdyby naprawdę kierował się deklarowaną publiczne troską o zwierzę, jego dobrostan i możliwość realizacji potrzeb biologicznych. Zamiast tego uczynił z pumy zakładnika. Specjaliści, zajmujący się badaniami nad ekologią i behawiorem dzikich zwierząt drapieżnych, nie mają żadnych wątpliwości: puma Nubia została skrzywdzona przez byłego właściciela, a jej naturalne zachowania mocno zmodyfikowane, co może skutkować nieprzewidywalnymi reakcjami w sytuacjach większego stresu. Pomieszczenia mieszkalne, przeznaczone dla ludzi lub niewielka klatka transportowa, nie są odpowiednimi miejscami dla tego zwierzęcia. Przebywanie wśród obcych osób podczas sesji zdjęciowych czy pseudowarsztatów z dziećmi może sprowokować nagłe, agresywne reakcje tego zwierzęcia, które mogą doprowadzić do poważnych zranień, a nawet śmierci ludzi. W ostatnim czasie wiele było przypadków groźnych ataków dużych dzikich kotów na opiekunów w ogrodach zoologicznych i w cyrkach. Duże dzikie kotowate są odpowiedzialne za największą liczbę śmiertelnych ataków na ludzi w środowisku naturalnym na świecie. Pumy żyjące w Ameryce Północnej odpowiadają za blisko 26% ataków na ludzi i są dużo bardziej niebezpieczne niż niedźwiedzie grizzly i niedźwiedzie czarne (Penteriani i in. 2016).
Jednocześnie nie możemy pominąć faktu, że policja działając na podstawie przepisów o wykroczeniach ma dużo mniejszy wachlarz możliwości operacyjnych, niż w przypadku przestępstw, co utrudnia szybkie i skuteczne podejmowanie działań w zakresie wykrywania i ścigania osób, które posiadają nielegalnie zwierzęta niebezpieczne. Sprawa posiadania przez Kamila S. pumy dobitnie pokazuje, że choć służby chcą realizować swoje ustawowe obowiązki w zakresie ochrony zwierząt i bezpieczeństwa ludzi – przepisy im tego w pełni nie umożliwiają.
Wyrażamy też głębokie zaniepokojenie stanowiskiem instytucji i osób, które nawołują do ignorowania prawomocnych orzeczeń sądów w tej sprawie, lekceważą biologiczne potrzeby zwierzęcia i zagrożenia, jakie niesie jego komercyjna eksploatacja, nie zachowująca zasad bezpieczeństwa. Dodatkowo za skandaliczny uważamy fakt, że to osoba uznana przez sąd za winną posiadania zwierzęcia niebezpiecznego bez uprawnień, dyktuje organom ścigania i wymiarowi sprawiedliwości to, gdzie ma trafić zwierzę, co do którego orzeczono prawomocny przepadek na rzecz Skarbu Państwa. Wzywamy adresatów petycji do zajęcia stanowiska w tej sprawie i podjęcia rzetelnej i szerokiej dyskusji na temat faktów, dotyczących posiadania zwierząt niebezpiecznych przez prywatne osoby.
Uważamy, że należy głośno i dobitnie potępiać kupowanie lub wchodzenie w inny sposób w posiadanie dzikich niebezpiecznych zwierząt przez osoby prywatne, przetrzymywanie ich w nieodpowiednich warunkach, dopuszczających ryzyko zaatakowania ludzi, co może doprowadzić do ich śmierci. Problem dzikich zwierząt, przetrzymywanych w charakterze zwierząt domowych w Polsce narasta, a jak pokazuje doświadczenie innych państw, w których taka zła moda ma dłuższą historię – powoduje ataki zwierząt na właściciela lub skrajną uciążliwość życia z nimi, w wyniku czego są one porzucane lub uwalniane do środowiska naturalnego.
Apelujemy o natychmiastowe podjęcie działań legislacyjnych, mających na celu uniemożliwienie takich działań, poprzez zmianę kwalifikacji czynu nielegalnego posiadania zwierząt niebezpiecznych z wykroczenia na przestępstwo oraz zamknięcie tak zwanej “furtki cyrkowej” poprzez wprowadzenia zakazu posiadania i przetrzymywania zwierząt niebezpiecznych w cyrkach w art. 73.2. Ustawy o ochronie przyrody, a równocześnie o podjęcie szerokiej i merytorycznej debaty na temat posiadania zwierząt niebezpiecznych przez prywatne osoby i ryzyka z tym związanego. Równocześnie apelujemy do mediów i społeczeństwa o nie uleganie emocjom w tego typu sprawach, o zapoznanie się z faktami oraz prawomocnymi wyrokami Sądów, które bez żadnej wątpliwości stwierdziły, że puma nie mogła zgodnie z przepisami pozostać w rękach Kamila S.
Organizacje społeczne:
Akademickie Stowarzyszenie przeciwko Myślistwu Rekreacyjnemu
Compassion Polska
Ethoplanet – Etologiczne Centrum Szkoleniowo Doradcze
Fundacja Alarmowy Fundusz Nadziei na Życie
Fundacja Czarna Owca Pana Kota
Fundacja Dla Zwierząt La Fauna
Fundacja Dom Tymianka
Fundacja Dzika Polska
Fundacja Hospicjum dla Kotów Bezdomnych
Fundacja Karuna
Fundacja Ktoś
Fundacja na Rzecz Ochrony Zwierząt IUS ANIMALIA
Fundacja Niech Żyją
Fundacja Międzynarodowy Ruch na Rzecz Zwierząt Viva!
Fundacja Mondo Cane
Fundacja Na Rzecz Ochrony Dzikich Zwierząt Primum
Fundacja Na Rzecz Ochrony Praw Zwierząt EX LEGE
Fundacja na Rzecz Prawnej Ochrony Zwierząt i Kontroli Obywatelskiej LEX NOVA
Fundacja Ochrony Zwierząt i Środowiska Lex Nova
Fundacja Pegasus
Fundacja PRO HARMONIA
Fundacja Straż Obrony Praw Zwierząt
Fundacja Szkatułka
Fundacja Zielona Polana
Fundacja Zielone Światło
Fundacja Złap Dom
Fundacja Zwierzęca Polana
Fundacja Zwierzochron
Inicjatywa na rzecz zwierząt BASTA
Klub Gaja
Klub Myśli Ekologicznej
Opolskie Towarzystwo Przyrodnicze
Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła
OTOZ Animals
Polskie Towarzystwo Etyczne
Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot
Schronisko w Korabiewicach Viva!
Biuro Obrony Zwierząt APA
Stowarzyszenie dla Natury “Wilk”
Stowarzyszenie Empatia
Stowarzyszenie Nadzieja na dom
Stowarzyszenie na rzecz Dobrostanu Ptaków Egzotycznych
Stowarzyszenie Opieki nad Zwierzętami Nadzieja na Dom
Stowarzyszenie Otwarte Klatki
Tatrzańskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami, prezeska Beata Czerska
Toruńskie Towarzystwo Ochrony Praw Zwierząt
Towarzystwo Przyrodnicze “KAWKA”
Specjaliści:
Aneta Awtoniuk, Azorres, behawiorystka zwierząt
Szymon Bałek, zootechnik bioinżynier rozrodu zwierząt
lek. wet. Olga Banach
Elzbieta Bazgier, behawiorystka COAPE, trenerka psów
dr hab.prof. UW Piotr Bębas
dr n.wet. Sybilla Berwid-Wójtowicz, mgr inż zootechniki, specjalistka żywienia klinicznego
Maciej Bielak, animalus.eu
Marta Bieniek, inż. hodowli i ochrony zwierząt towarzyszących i dzikich
lek. wet. Aleksandra Bobińska, specjalista chorób zwierząt nieudomowionych
Izabela Czarnecka-Walicka, psycholog zwierząt, etolog, wiceprezes Fundacji Sowi Dwór, wiceprezes Polskiej Rady Mózgu
prof. dr hab. Wojciech Czechowski
prof. Jan Cz. Dobrowolski
dr n. wet. Natalia Domańska-Kruppa
Mieszko Eichelberger, zoopsycholog
prof. Andrzej Elżanowski, zoolog
lek. wet. Maria Geremek, Fundacja Make a Change
dr Mikołaj Golachowski, dr nauk przyrodniczych, biolog
dr Agnieszka Gruszczyńska, dr nauk prawnych
mgr. tech. wet. Maria Habrowska, psycholog zwierząt , European Society for Veterinary Clinical Ethology
dr hab. prof. UJ Joanna Hańderek
Marika Jasińska, trenerka zwierząt
Tomasz Jaeschke, teolog, Animal Spirit Church
mgr Izabela Kadłucka, psycholog zwierząt
mgr inż. Piotr Kleszczyński, behawiorysta zwierząt
mgr Andrzej Kłosiński, behawiorysta zwierząt COAPE, psycholog, dyrektor Centre of Applied Pet Ethology (COAPE) Polska
dr Agata Kokocińska-Kusiak, etolog, zoopsycholog i trener zwierząt
mgr tech.wet Agnieszka Korbal-Bondarczuk, behawiorysta
Małgorzata Kowalska, zootechnik, psycholog zwierząt, technik weterynarii
dr n. wet. Olga Kulesza
dr Beata Kulisiewicz, pedagog, psycholog zwierzat
adw. Karolina Kuszlewicz
prof. dr hab. Maciej Luniak
dr Robert Maślak, zoolog
dr hab. prof. UAM Hanna Mamzer
lek.wet. spec. Marta Marciniak, Fundacja Egzotyka
lek.wet. Katarzyna Miazga
dr hab. inż. Robert Mysłajek, biolog, specjalizacja: ekologia dużych ssaków drapieżnych
lek.wet. Anna Orzepińska
Agnieszka Penkala, zoopsycholog
prof. Joanna Pijanowska, ekolog
dr hab. Sabina Pierużek-Nowak, biolog, specjalizacja: ekologia dużych ssaków drapieżnych
dr Piotr Piliczewski, biolog
prof. dr hab. Wojciech Pisula, psycholog
Pomorski Ośrodek Rehabilitacji Dzikich Zwierząt “Ostoja”
dr hab.prof. UP Dorota Probucka, Redaktor Naczelna czasopisma Edukacja Etyczna, Kierownik Katedry Etyki Szczegółowej UP, Kraków
Elżbieta Rzosińska-Stróżyk, animalistka.pl
Katarzyna Topczewska, adwokat
dr hab Marcin Urbarniak, etyk środowiskowy
dr Agnieszka Sergiel, zoolog
Justyna Sikorska-Krupowicz, behawiorystka, zoopsycholog
inż. Urszula Sołtysik, zootechnik, technik weterynarii, behawiorysta COAPE
lek. wet. Dorota Sumińska
lek. wet. Alicja Spodenkiewicz
lek. wet. Dorota Stankiewicz, Powiatowy Lekarz Weterynarii w Toruniu
Joanna Urbanowicz, techhnik weterynarii, trenerka zwierząt
Adam Wajrak, dziennikarz
Kuba Wierzynkiewicz, behawiorysta, trener szkolenia psów
mgr Dorota Wiland, psycholog zwierząt
Agnieszka Wojtków, behawiorysta COAPE, trener szkolenia psów
dr n. wet. Jarosław Zajączkowski
zespół psychologów i psychoterapeutów Psychoterapii Corby Uwolnić Myśli
Dorota Zielińska, biolożka, ekolożka
mgr Mikołaj Zybała, biolog morza, trener i behawiorysta dzikich zwierząt, członek IMATA i ABMA
